Wetenschapsblog: Coaching als middel om persoonlijkheid te veranderen?
Persoonlijkheid wordt vaak gezien als een stabiele eigenschap. Iemand die introvert is zal dat waarschijnlijk ook blijven. Recentere inzichten laten echter zien dat persoonlijkheid veel flexibeler is dan men voorheen dacht. Dat is goed nieuws, omdat persoonlijkheid voorspellend is voor allerlei uitkomsten op het gebied van werk en privé, van gezondheid en welzijn tot geluk in de liefde. Dat roept de vraag op: kan ook coaching een rol spelen bij het veranderen van persoonlijkheidseigenschappen?
Dat persoonlijkheid niet alleen op lange termijn veranderbaar is, laten Roberts en zijn collega’s zien met een grote overzichtsstudie. Zij namen in 2017 een groot aantal studies naar veranderingen in persoonlijkheid onder de loep. Deze zogenaamde meta-analyse van eerdere studies liet zien dat zowel therapeutische als niet-therapeutische interventies kunnen zorgen voor veranderingen in persoonlijkheid. Het ging dan bijvoorbeeld om een therapeutische interventie als cognitieve gedragstherapie of een niet-therapeutische interventie als een training. Deze overzichtsstudie laat dus zien dat veranderingen in persoonlijkheid ook op korte termijn mogelijk zijn. Het onderzoek richtte zich echter niet op coaching als mogelijke interventie.
Een eerste aanwijzing als het gaat om de rol van coaching bij het veranderen van persoonlijkheid komt van Spence en Grant uit 2005. Aan hun onderzoek deden 64 deelnemers mee. Een deel daarvan werd gecoacht door een professionele coach, een deel werd gecoacht door andere deelnemers aan het onderzoek, en een laatste deel kwam terecht op een wachtlijst. Persoonlijkheidseigenschappen werden in kaart gebracht met een vragenlijst die men zowel vooraf als achteraf invulde. Wat bleek: bij vergelijking met de controlegroep (de groep die op de wachtlijst stond) scoorden beide coachgroepen hoger op de eigenschap “openheid”. Deze eigenschap gaat over het openstaan voor nieuwe ervaringen en het willen leren van nieuwe dingen.
Een aantal jaren later onderzochten onderzoekers Martin, Oades en Caputi of veranderingen in persoonlijkheid ook mogelijk zijn wanneer daar bewust aan wordt gewerkt tijdens een coachtraject. Aan het onderzoek deden 54 coachees mee. Alle deelnemers vulden eerst een persoonlijkheidsvragenlijst in. De helft van de deelnemers ontving vervolgens coaching. In een coachtraject van 10 weken werkten coachees vervolgens aan het veranderen van een zelfgekozen persoonlijkheidseigenschap. De andere helft van de deelnemers kwam op een zogenaamde wachtlijst terecht, en diende dus als controlegroep. Deelnemers in de coachingsgroep lieten grotere veranderingen zien in de gekozen persoonlijkheidseigenschappen dan deelnemers in de controlegroep. Zelfs 12 weken na afloop van de coachingsessies was die verandering nog steeds meetbaar. Allan en zijn collega’s bekeken in 2018 dezelfde data nog een keer, zij wilden weten of die verandering voor elke persoonlijkheidseigenschap mogelijk was. Vooral neuroticisme, de tegenhanger van emotionele stabiliteit, bleek na afloop van de coachingssessies te zijn veranderd. Ook de scores op consciëntieusheid, ofwel zorgvuldigheid, namen toe, maar die verandering was na 12 weken alweer verdwenen. Extraversie nam ook toe, hoewel in mindere mate, en die verandering was blijvend. Er was geen verandering in meegaandheid of openheid na afloop van de coachingssessies. Helaas betrokken Allen en zijn collega’s geen controlegroep bij hun analyse waardoor we niet zeker weten of de veranderingen daadwerkelijk kwamen door de coachingsessies.
Toch zijn er ook onderzoeken waaruit een verandering in persoonlijkheid als gevolg van coaching niet blijkt. De Haan en collega’s onderzochten in 2019 de rol van coaching bij veranderingen in persoonlijkheid bij 200 vrouwelijke werknemers. Zij brachten ook meer extreme persoonlijkheidseigenschappen in kaart, zoals scepticisme en prikkelbaarheid. Naarmate coachees grotere veranderingen lieten zien op een aantal van die meer extreme persoonlijkheidseigenschappen, ervaarden zij de coaching als meer effectief. De coaching zelf had echter geen effect op deze meer extreme persoonlijkheidseigenschappen. De Haan en collega’s vonden in hun onderzoek overigens ook geen verandering in andere persoonlijkheidseigenschappen als gevolg van coaching.
Op basis van bovenstaande onderzoeken naar veranderingen in persoonlijkheid als gevolg van coaching kunnen we helaas nog geen definitieve conclusies trekken. Het huidige onderzoek op het gebied van coaching is nog wat beperkt en kent wat haken en ogen. Ook laat één van de bovenstaande onderzoeken zelfs geen enkele verandering zien op het gebied van persoonlijkheid. Toch is er dus steeds meer bewijs dat persoonlijkheid als gevolg van een interventie, zoals een training, op korte termijn te veranderen is. Bovenstaand onderzoek geeft dus voldoende reden om uitspraken als “zo ben ik nu eenmaal” met een korrel zout te nemen. Voor zowel coach en coachee is het dus zinvol om bewust te zijn van de flexibiliteit van persoonlijkheid.
Dit blog is gebaseerd op het artikel “coaching om persoonlijkheid te veranderen?” van Eefje Rondeel en Rendel de Jong, dat in juni 2022 verscheen in Tijdschrift voor Coaching: https://www.professioneelbegeleiden.nl/coaching-om-persoonlijkheid-te-veranderen
